ساختار مجلس خبرگان رهبری

الف) هیأت رئیسه؛
مجلس خبرگان، داراى دو گونه هیأت رئیسه است: هیأت رئیسه سِنّى که در اوّلین جلسه مجلس خبرگان، بر اساس سنّ نمایندگان، تعیین می ‏شوند که مسن‏ ترین فرد از خبرگان حاضر، به عنوان رئیس سِنّى و فرد بعدى به منزله نایب‏ رئیس و دو نفر از جوان ‏ترین خبرگان حاضر، به سِمَت منشى، معیَّن می ‏شوند و در جایگاه مخصوص قرار می ‏گیرند.

هیأت رئیسه سنّى، وظایف زیر را بر عهده دارد:
- اداره جلسه افتتاحیه؛
- انجام دادن مراسم تحلیف؛
- انجام انتخابات هیئت ‏رئیسه دائم.

هیأت رئیسه سِنّى، با انتخاب اعضاى هیأت رئیسه دائم، به کار خود پایان می ‏دهد. مدّت زمان هیأت رئیسه سِنّى، فقط در اوّلین جلسه هر دوره از مجلس خبرگان است. هیأت رئیسه دوم، هیأت رئیسه دائم است. این هیأت، مرکَّب از رئیس، دو نایب ‏رئیس، دو منشى و دو کارپرداز است که از میان اعضاء، براى مدّت دو سال و با رأى مخفى، انتخاب می ‏شوند.

انتخاب رئیس، با رأى اکثریّت مطلق حاضران و انتخاب نوّاب رئیس و منشیان و کارپردازان، هر کدام جداگانه و با اکثریّت نسبى و به صورت مخفى خواهد بود. در صورتى که در انتخاب رئیس، در مرحله اوّل، اکثریّت مطلق حاصل نشود، از بین دو نفرى که بیشترین رأى را کسب کرده ‏اند، با رأى گیرى مجدّد و اکثریّت نسبى، رئیس، انتخاب می شود. ریاست مجلس خبرگان، علاوه بر اداره جلسات مجلس خبرگان، بر کلّیّه امور ادارى، مالى، استخدامى و سازمانى مجلس خبرگان، نظارت دارد و باید با ارتباط منظَّم با رهبرى، شرایط را براى انجام دادن وظایف مجلس خبرگان آسان کند. وى، مصوَّبات قانونى مجلس خبرگان را امضاء و به مراجع ذى ‏ربط ابلاغ می کند. رئیس مجلس خبرگان، موظَّف است گزارشى سالانه از عمل‏کرد و اقدامات هیأت رئیسه را به مجلس خبرگان ارائه کند.


ب) کمیسیون‏ ها؛
به منظور بررسى ‏هاى کارشناسى و تهیّه گزارش جهت طرح در جلسات رسمى، کمیسیون‏هاى زیر در مجلس خبرگان تشکیل شده است:

1. کمیسیون اصل 108 قانون اساسى‏
به منظور بررسى و تدوین قوانین مربوط به خبرگان، از جمله قانون انتخابات و تدوین آیین‏ نامه داخلى مجلس خبرگان، تشکیل می ‏گردد. اعضاى اصلى آن، یازده نفر و اعضاى على ‏البدل، پنج نفرند.

2. کمیسیون امور مالى و ادارى‏
به بررسى امور مالى و ادارى مجلس خبرگان می ‏پردازد، داراى یازده عضو اصلى و پنج عضو على ‏البدل است.

3. کمیسیون اصل 107 و 109 قانون اساسى‏
به منظور آمادگى خبرگان براى اجراى اصل یک‏صدوهفتم و شناخت حدود و شرایط مذکور در اصل پنجم و یک‏صدونهم قانون اساسى، کمیسیونى مرکّب از یازده نفر عضو اصلى و پنج نفر عضو على ‏البدل، تشکیل مى ‏شود تا درباره همه موارد مربوط به شرایط و صفات رهبر و درباره همه کسانى که در مظانّ رهبرى قرار دارند، تحقیق و بررسى به عمل آورد و نتایج آن را به هیأت رئیسه ارائه کند. گزارش این کمیسیون، سرّى تلقى می ‏شود و به صورت اسناد طبقه ‏بندى شده، حفاظت می ‏گردد و بدون تصویب مجلس خبرگان، در اختیار دیگرى قرار نمی گیرد، مگر رهبرى که عنداللزوم به اطّلاع وى می رسد.

4. کمیسیون سیاسى - اجتماعى‏ و فرهنگی
به منظور آگاهى مستمر اعضاى مجلس ‏خبرگان از تحوّلات مهمِّ داخلى و جهانى؛ به ویژه در زمینه مسائل سیاسى، فرهنگى، مدیریّتى و امنیّتى تشکیل می ‏شود و موظَّف است با تشکیل جلسات با حضور نخبگان و مسئولان امور سیاسى، امنیّتى، فرهنگى و اجتماعى، مسائل مهم داخلى و جهانى را که به نحوى به انجام وظایف خبرگان، به ویژه وظایف مذکور در اصول یک‏صدوهفتم و یک‏صدونهم قانون‏ اساسى، مربوط می ‏شود، مورد بررسى قرار دهد و گزارش آن را به هیأت رئیسه تقدیم کند تا در اوّلین اجلاسیّه خبرگان، به اطّلاع اعضاء رسد.

5. کمیسیون تحقیق (موضوع اصل 111 قانون اساسى)‏
به منظور اجراى اصل یک‏صد و یازدهم قانون اساسى و براى نظارت بر استمرار شرایطى که در اصل پنجم و یک‏صدونهم قانون اساسى براى رهبرى ذکر شده است و تصمیم‏ گیرى در موارد فقدان آن، تشکیل می ‏شود.
تحقیقات و مذاکرات این کمیسیون، محرمانه است. مجلس خبرگان، به وسیله این کمیسیون، موضوع نظارت بر رهبرى را به اجرا می گذارد. این کمیسیون باید هرگونه اطّلاعات لازم را در رابطه با اصل صد و یازده، در محدوده قوانین و موازین شرعى، تحصیل کند و نسبت به صحّت و سُقْم گزارش‏هاى مربوطه، بررسى لازم را به عمل آورد. سایر اعضاى خبرگان نیز، اطّلاعات خود را درباره اصل صد و یازده، در اختیار این کمیسیون قرار می دهند. کمیسیون، بعد از بررسى و تحقیق، در صورتى که مطالب مذکور را براى تشکیل اجلاس خبرگان، کافى نداند، موضوع را با عضو یا اعضاى خبرگان که اطّلاعات را در اختیار گذارده ‏اند، در میان می ‏گذارد و توضیحات خود را ارائه می کند و در صورتى که آنان قانع نشدند، اگر اکثریّت نمایندگان، تقاضاى تشکیل جلسه فوق ‏العاده را کنند، اجلاسیّه مجلس خبرگان، برگزار می شود.

6. کمیسیون بررسى راه‏هاى پاسدارى و حراست از ولایت فقیه‏
به منظور بررسى راه‏هاى مناسبِ پاسدارى و حراست از ولایت فقیه، تشکیل می ‏گردد. اهم وظایف آن، ارائه پیشنهاد به هیأت رئیسه در این امور است:
1. تحقیق و پژوهش در موضوع حکومت اسلامى، بالاخص ولایت فقیه، تألیف و نشر آن به صورت‏هاى مناسب و پاسخ به شبهات؛
2. معرّفى ولایت فقیه در مجامع علمى داخل و خارج کشور و در سطح عموم مردم؛
3. بررسى شیوه‏ هاى مناسب تدریس و ترویج اندیشه حکومت اسلامى و ولایت‏ فقیه، در سطوح مختلف تحصیلى دانش آموزان و دانشجویان و نیز در سطح رسانه ‏هاى عمومى؛ خصوصاً صدا و سیما و ارائه راهکارهاى مناسب به هیئت رئیسه مجلس خبرگان.
4. گردآوری آمار و اطلاعات میدانی در خصوص آسیب شناسی آفت های فکری و عملی در رابطه با حکومت اسلامی و ولایت فقیه و ارائه راهکارهای مناسب برای دفع و رفع آنها.

7. کمیسیون اقتصادی
به منظور آگاهی مستمر اعضای مجلس خبرگان، نسبت به تحولات مهم داخلی و جهانی به ویژه در زمینه مسائل اقتصادی، کمیسیونی مرکب از یازده عضو اصلی و پنج عضو علی البدل تشکیل شد. این کمیسیون موظف است با تشکیل جلسات با حضور نخبگان و مسؤولین امور اقتصادی، مسائل مهم داخلی و  جهانی که به نحوی به انجام وظایف خبرگان مربوط می شود را مورد بررسی قرار داده و گزارش آن را به هیئت رئیسه تقدیم نماید تا حسب صلاحدید به نحوی که در ماده 89 آیین نامه داخلی مقرر است به اطلاع اعضاء برسد یا در اولین اجلاسیه خبرگان گزارش شود.