آیت‌الله سید محمدرضا مدرسی‌یزدی عضو فقهای شورای نگهبان و رئیس هیات مرکزی نظارت بر انتخابات در مراسم افتتاحیه ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری که صبح امروز (سه‌شنبه ۱ خرداد ۱۴۰۳) برگزار شد، سخنرانی کرد.
متن سخنان آیت‌الله مدرسی‌یزدی به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین و صحبه المنتجبین و لا سیما بقیه الله فی الارضین عجل الله تعالی فرجه الشریف
در این لحظاتی که در این مجلس بزرگ، افتخار سخن گفتن با شما عزیزان اعضای محترم مجلس خبرگان حاضر و ادوار و میهمانان عزیز دارم، در دو بخش عرائضی را ارائه خواهم داد. در یک بخش اساس این مجلس خبرگان و اینکه چگونه همانطور که در پیام مبارک مقام معظم رهبری بود، این مجلس دو جنبه الهی و جنبه مردمی دارد توضیح خواهم داد و در بخش دوم از روند برگزاری انتخابات و انتخاب شدن عزیزان این دوره از مجلس خبرگان رهبری سخن خواهم گرفت.
در دیدگاه اسلام، اساس حکومت از آن خداوند متعال است. خداوند متعال در آیات متعدد می‌فرماید «إِنِ الحُکمُ إِلّا لِلَّهِ» (آیه ۵۷ سوره انعام) حکم چه تشریعی و چه تکوینی منحصر در ذات اقدس الهی است. این با تامل در آیات مبارکه روشن می‌شود. خداوند متعال همچنین فرموده است «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم» (آیه ۵۹ سوره نساء) یعنی خدای متعال، پیامبر و اولی‌الامر را اطاعت کنید.
همچنین خداوند متعال فرموده است «انما ولیکم الله ورسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلاة ویؤتون الزکاة و هم راکعون» (آیه ۵۵ سوره مائده)، ولی شما تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده‌اند همان کسانی که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند.
خداوند متعال از تمایل به غیر حکم الهی نیز نهی فرموده است؛ «وَقَدْ أُمِرُوا أَنْ یَکْفُرُوا بِهِ» (آیه ۶۰ سوره نساء) یعنی مردم مامور هستند که به طاغوت، غیر خدا و حکم الهی کفر بورزند.
از این روست که امام صادق (ع) می‌فرماید «اِتَّقُوا اَلْحُکُومَةَ فَإِنَّ اَلْحُکُومَةَ إِنَّمَا هِیَ لِلْإِمَامِ اَلْعَالِمِ بِالْقَضَاءِ اَلْعَادِلِ فِی اَلْمُسْلِمِینَ لِنَبِیٍّ أَوْ وَصِیِّ نَبِیٍّ» قضاوت که شانی از شئون حکومت است، مال نبی است یا وصی نبی؟ البته ولایت که دارای اهمیت بیشتر است و مرتبه بالاتر می‌باشد، نیز از آن خدا، پیامبر و آن کسانی را که خدا و پیامبر معرفی فرمودند، می‌باشد.
مشروعیت حکومت با ذات اقدس الهی است
پس در نظام اسلامی آنچنان که در قانون اساسی آمده، اساس مشروعیت حکومت به ذات اقدس الهی و سپس پیامبر عظیم‌الشان اسلام و اولی‌الامر برمی‌گردد. اگر دیگران بخواهند حکومت کنند، لامحاله باید نشات از آن سرچشمه گرفته باشد. این هم شامل زمان حضور معصوم و هم شامل عصر غیبت می‌شود. زمان حضور هم اگر معصوم خود متصدی همه امور قلمرو تحت حکومتش نمی‌شد، بلکه چه بسا افرادی را با اختیارات تام، چون مالک اشتر، قیس بن سعد بن عباده و... به مناطق گسیل می‌داشت.
در روایت مشهوره و صحیحه ابی‌خدیجه خطاب به مردم آمده است: «انظروا الی رجلٍ منکم، یعلم شیئاً من قضایانا، فاجعلوه بینکم، فانّی قد جعلته قاضیاً، فتحاکموا الیه» در زمان حضور، به شخص تعیین کردند، اما در زمان غیبت، به وصف تعیین کردند. به مردم فرمودند «انظروا» یعنی نگاه کنید و بروید پیدا کنید کسی را که مقداری از قضای ما را بداند. اگرچه این نیز بالمطابقه مال قضاوت است، اما شامل حکومت نیز می‌شود، چون هر والی حق قضاوت نیز دارد.
همچنین در روایت صحیحه دیگری فرموده است: «اجعلوا بینکم رجلا قد عرف حلالنا و حرامنا»؛ شما مردم بین خودتان قرار بدهید کسی که حلال ما و حرام ما را بشناسد. در مقبوله عمر بن حنظله نیز آمده است: «ینْظُرَانِ إِلَی مَنْ کانَ مِنْکمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَی حَدِیثَنَا و نَظَرَ فِی حَلَالِنَا و حَرَامِنَا»؛ نگاه بکنید به کسی از شما که حدیث ما را روایت و نظر در حلال و حرام ما کرده و احکام ما را شناخته است. من که امام صادق هستم، آن را حاکم شما قرار دادم. در توقیع معروفِ اسحاق بن یعقوب نیز آمده است: «و، اما الحوادث الواقعه فارجعوا فی‌ها الی رواة حدیثنا» بروید سراغ کسانی که رواة حدیث ما هستند.
در روایت تحف العقول از سیدالشهدا (ع) هم آمده است: «ان مجاریَ الامور و الاحکام علی ایدی العلماء بالله الامناء علی حلال و حرامه» ائمه این منصب را به وصف به افراد واجد آن اوصاف سپردند و مردم را مامور کردند تا آنان را بیابند. معلوم است که رجوع مردم در مصادیق این اوصاف لزومی ندارد که بی‌واسطه باشد. بلکه بی‌واسطه همیشه امکان‌پذیر نیست بلکه با واسطه هم می‌شود.
انتخابات خبرگان ساختار عقلایی برای اجرای فرمان ائمه
لهذا در یک میثاق ملی و در یک ساز و کار مبتنی بر نظم عقلایی، عموم مردم برای امتثال این فرمان ائمه در تشخیص حاکم واجد شرایط و سپردن حکومت به فرد مورد اعتماد خود از طریق انتخابات مجلس خبرگان مشارکت می‌کنند.
اگر این کشور عزیز را به بوستان اسلام و گلستان ولایت تشبیه کنیم، گل‌های منتخب این بوستان شما عزیزان هستید که در هنگام لزوم از این گل‌ها عطری پدید می‌آید که رائحه آن همه عالم را فرامی‌گیرد. آنچنان که می‌بینید. هرچند شب‌پره‌ها نمی‌توانند نور خورشید را ببینند.
در کجای عالمِ به این گستردگی، رهبری و حاکمی سراغ دارید که این همه خصال نیکو در خود جمع کرده باشد؛ عالم، زاهد، حکیم، شجاع، رئوف، مدیر و مدبر باشد.
هزار نقد به بازار کائنات آرند یکی به سکه صاحب عیار ما نرسد (غزل ۱۵۶ حافظ)
این حاصل قانون اساسی ماست. ببینید این خبرگان چه کار کرده و چه رهبری را خداوند متعال از طریق خبرگان به ما داده است.
اما بخش دوم صحبت‌های من؛ ما در شرایط استثنایی قرار داریم. شرایطی که به واسطه فقدان شهادت‌گونه رئیس‌جمهور محترم، مغتنم، خدوم، سختکوش، پرتلاش، متواضع و خدمتگزار در عزا هستیم؛ و همچنین در عزای امام جمعه تبریز که هر دو این بزرگواران عضو خبرگان بودند و دیگر شهدای اخیر هستیم. شرایط ما مقداری فرق کرده و برنامه‌ها فشرده‌تر شده است. از این جهت خلاصه گزارش می‌دهم.
در فصل هشتم قانون اساسی و در اصل ۱۰۷ آمده که تعیین رهبر برعهده خبرگان منتخب ملت است و در اصل ۱۰۸ همین فصل، تصویب قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آن‌ها، آیین‌نامه‌های داخلی و سایر مقررات مربوط به خبرگان در صلاحیت خود آنان دانسته شده است؛ بدون هیچ‌گونه ممیزی.
اگر مجلس شورای اسلامی مصوبه‌ای دارد، شورای نگهبان انطباق آن بر موازین شرع و قانون اساسی را پایش می‌کند. اگر بعضی نهاد‌های دیگر مصوبه‌ای دارند، باز مراجع پایش‌کننده دارد. اما مصوبات مجلس خبرگان رهبری در آنچه که مربوط به خودش است، هیچ ممیزی و ناظری ندارد. تمام آنچه که تصویب می‌شود به عهده خود آن مجلس است؛ این خیلی اهمیت دارد و استقلال و عظمت این مجلس را نشان می‌دهد.
رعایت قانون در بررسی صلاحیت‌ها
براساس این اصل قانون اساسی و مصوباتی که خود مجلس خبرگان داشت، با اعلام زمان ثبت‌نام توسط وزارت کشور با هماهنگی شورای محترم نگهبان، شورای نگهبان وظیفه خود را طبق ماده ۸ قانون انتخابات در تعیین هیات مرکزی ۵ نفره ناظر بر انتخابات خبرگان که حداقل دو نفر از آن‌ها باید حوزوی باشند، انجام داد. هیات مرکزی نیز به دنبال آن ناظران حوزه‌های انتخابیه اصلی و فرعی، شعب ثبت‌نام، اخذ رای، بازرسان و همه آن چیزی که لازم بود را تعیین کرد.
همچنین شورای نگهبان دقت کافی نمود تا تبصره ۴ ماده ۸ رعایت گردد؛ این تبصره بیان می‌کند چنانچه یکی از اعضای شورای نگهبان یا هیات مرکزی نظارت، نامزد نمایندگی مجلس خبرگان رهبری گردد، نمی‌تواند نسبت به انتخابات استانی که از آنجا نامزد شده نظارت و اتخاذ تصمیم نماید؛ بنابراین اگر فردی از شورای نگهبان یا هیات مرکزی نظارت در حوزه‌ای و در استانی نامزد نمایندگی بود، نمی‌توانست نظارت کند و اتخاذ تصمیم نماید.
فقهای شورای نگهبان نیز که طبق ماده ۱۳ مرجع تشخیص دارا بودن شرایط داوطلبان می‌باشند کار خود را به همان روشی که در تبصره ماده ۱۳ و تبصره سوم ماده ۱۱ است با دقت و احتیاط دنبال کردند؛ در حدی که احتیاط آن‌ها شاید گاهی به حد وسواس می‌رسید.
توضیحاتی در خصوص برگزاری آزمون‌ها
برای احراز توانایی علمی در آزمون کتبی به گونه‌ای عمل شد که نه حق کسی در محدوده قانونی ضایع شود و نه قانون پشت سر گذاشته شود. در آزمون کتبی ورقه‌ها به هیچ وجه شناسایی نمی‌شد که آزمون‌دهنده چه شخصی است. به یک مصحح هم اکتفا نمی‌شد بلکه اوراق توسط دو مصحح بررسی می‌شد. احیاناً اگر تفاوت نامناسبی بین این دو تصحیح وجود داشت باز به شخص سومی داده می‌شد به همان نحوی که معلوم نشود آزمون‌دهنده چه شخصی است.
به هر حال آزمون کتبی برقرار شد. آزمون‌های شفاهی هم که عزیزان ملاحظه فرمودند. همه این‌ها اثباتاً و نفیاً فقط مربوط به خبرگان است و نمی‌توان ملاک برخی قضاوت‌های خارج از این حیطه قرار گیرد.
چنانچه بررسی صلاحیت‌های دیگر با رعایت حرمت اشخاص و رعایت اصل محرمانه بودن از طرف فقهای شورای نگهبان در جلسات متعدد و سنگین ابتدایی و نهایی یعنی بعد از شکایت احتمالی انجام گرفت. طبق آمار ۵ هزار و ۶۱۰ استعلام از ۱۱ مرکز استعلامی صورت گرفت.
۳۲ درصد نماینده‌ها جدیدالورود هستند
فقهای شورای نگهبان با رعایت تقوا و بی‌طرفی کامل طبق قانون تصمیم گرفتند. در نهایت ۱۴۴ نفر به مرحله رقابت رسیدند. برخی جابجایی‌های قانونی استانی نیز اتفاق افتاد و در یک رقابت جدی، ۸۸ نفر برگزیده شدند.
میزان مشارکت بر حسب شرایط در استان‌ها متفاوت بود. مثلاً در استان هرمزگان حدود ۶۵.۵ درصد مشارکت بود. در استان کهگیلویه و بویراحمد میزان مشارکت نزدیک ۶۴ درصد بود. همین‌طور پایین می‌آید تا اینکه در برخی استان‌ها نزدیک به ۳۰ درصد و در برخی از استان‌ها به ۲۶ درصد می‌رسد.
یکی از نکات جالب آن است که از ۸۸ نفر عضو خبرگان، ۳۷ نفر یعنی حدود ۳۲ درصد جدیدالورود هستند. کما اینکه منتخبان مجلس شورای اسلامی نیز اینچنین است. یعنی ۴۳ درصد در مجلس شورای اسلامی جدیدالورود هستند؛ و این نکته مهمی در گردش مسئولیت‌ها در جمهوری اسلامی است.
انسان‌های بزرگی بودند که در این رقابت موفق نشدند. نه اینکه نقصی برای آن‌ها باشد. آن‌ها هم انسان‌های بزرگ و برجسته‌ای هستند. آقایانی هم که موفق شدند انسان‌های برجسته‌ای هستند. به تعبیر آن شاعر «صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت». الّا اینکه این دنیا دار تزاحم است؛ به یک نعمت نمی‌رسی مگر اینکه از نعمت دیگری محروم شوی. والّا عظمت و بزرگی آن‌ها محفوظ است.
هدایت‌های رهبری راهگشا بود
اکنون رسیده‌ایم به این مجلس بزرگ و باعظمت که اعضای منتخب جدید و میهمانان داخلی و خارجی تشریف دارند. از همه کسانی که تشریف آوردند، قدم رنجه کردند و در این مجلس بزرگ و سرنوشت‌ساز برای جمهوری اسلامی شرکت کردند، تشکر می‌کنم.
برای همه از درگاه خداوند متعال خیر، برکت و پاداش فراوان درخواست می‌کنم. از خداوند متعال می‌خواهم روح بلند امام (ره) را که همه این برکات از آن مرد الهی سرچشمه می‌گیرد با ارواح صدیقین و شهدا محشور فرماید.
همچنین سایه بلندمرتبه مقام معظم رهبری را که سکاندار کشتی انقلاب هستند، حفظ کند. هدایت‌ها و رهبری‌های ایشان در این مرحله از انتخابات، مانند مراحل دیگر راهگشا و گره‌گشا بود. از ایشان کمال تشکر دارم و برای سلامت و بقای وجودشان و سداد در قول و عمل‌شان دعا می‌کنیم. از درگاه خداوند عاجزانه التماس می‌کنیم ایشان را برای ما نگه دارد تا پرچم جمهوری اسلامی به دست صاحب‌مان و آقایمان امام زمان (عج) سپرده شود.
اکنون ماییم و آیه «ان الله یامرکم ان تؤدوا الامانات الی اهلها» (آیه ۵۸ سوره نساء) که خداوند متعال امر می‌کند که امانات را به اهلش بسپارید.ای عزیزانی که به عنوان خبره و نماینده مردم انتخاب شده‌اید! بدانید علاوه بر اینکه این امانت بزرگ در دست شماست، اکنون که سوگند یاد می‌کنید ببینید که در متن این سوگند چیست. آنچنان سوگند یاد می‌کنید که کوچکترین مسامحه‌ای در انجام وظیفه نکنید و این واقعا مهم است؛ این یک سوگند جدی است. اگر کسی این سوگند را ادا نکند وظیفه خودش را انجام نداده و معلوم نیست که حق داشته باشد در اینجا حضور پیدا کند. اگر انجام بدهد باید طبق آن عمل کند. انسان در معرض خطر است. کوچکترین مسامحه‌ای نباید کرد.
امیدواریم که خداوند متعال به همه ما توفیق بدهد که به وظیفه خودمان آنچنان که مورد رضایت خداست و آنچنان که قانون برای ما تعیین کرده عمل بکنیم. خداوند روح بلند امام و ارواح شهدا و همه کسانی که در راه پایداری و ترقی این کشور تلاش کرده و جان خودشان را در راه اسلام و ایران قربانی کرده‌اند و به ملاقات پروردگار شتافته‌اند با ارواح صدیقین و شهدا محشور فرمایید. روح رئیس جمهور فقید، امام جمعه محترم تبریز و همراهان را نیز با ارواح صدیقین و شهدا محشور بفرماید.
در پایان سخن از شما و همه ملت بزرگ ایران که تلاش کردند و با آبرومندی تمام انتخابات را برگزار کردند، اگر کوتاهی سهواً از ما صادر شده یا خدای نکرده عمدی صورت گرفته، پوزش می‌طلبم.
والسلام علیکم جمیعاً و رحمه الله و برکاته
انتهای پیام/
