حضرت آیت الله اراکی در این همایش به تبیین مفاهیم و واژگان کلیدی بحث و نیز اصول موضوعه بحث پرداخت.
مراد از ولایت، حاکمیت است که در هر جامعه ای وجود دارد. تقریبا همه عقلای عالم – چه صاحبان اندیشه سکولار و چه صاحبان اندیشه دینی – اصل وجود حاکمیت را پذیرفته اند. از این رو، ولایت مورد قبول همه بشریت است.
از سوی دیگر، وقتی گفته می شود « ولایة الأمر» ، مراد از واژه امر همان الزام است ، یعنی حاکم حق امر و نهی و الزام به مردم را دارد.
همه عقلای عالم برای هر جامعه ای حاکمی را فرض می کنند که دارای ولایت بوده و حق الزام و امر و نهی دارد.
این امر، چنان بدیهی و روشن است که نیاز به بیان ندارد. اندک توجهی به وضعیت موجود حکومت های عالم روشن می سازدکه مسآله « النبی أولی بالمومنین من أنفسهم» برای هر حاکمی نیز ثابت است. برای نمونه ، وقتی در کشورهای مختلف اروپایی و نیز آمریکا، مالیات گرفته می شود به معنای آن است که والی و حاکم أولی از خود مردم در مصرف اموالشان است.
و یا وقتی که آمریکا لشگر کشی کرده و به عراق و افغانستان حمله می کندو جان سربازان خودش را به خطر می اندازد و نیز افرادی از مردم خودش که از دستور بوش یا اوباما سرپیچی می کنند ، مورد محاکمه قرار می دهند به معنای آن است که حاکم أولی به مردم خودش نسبت به نفوس آنها است.
بنابراین، اعتقاد و باور به ولایت و أولویت نسبت به اموال و نفوس امری مورد قبول همه حکومت ها است و ربطی به اندیشه دینی و شیعی ندارد. تنها فرق دیدگاه ما با دیدگاه سکولار این است که ما معتقدیم وقتی حاکم حق تصرف در اموال و جانهای مردم خودش را دارد، باید دارای شرایط خاصی بوده و واجد صلاحیت این مقام باشد و هرکس نباید چنین حقی را داشته باشد ، چگونه می توان چنین مقامی را به افرادی مانند سارکوزی و یا بوش سپرد. ما معتقدیم که چنین مقام بلندی را باید به فقیه عادل و با تقوا سپرد.
از سوی دیگر ، مراد از مطلقه بودن ولایت نیز روشن شده است و مقصود از مطلقه بودن ولایت آن است که حاکم باید بتواند نسبت به تمام مواردی که به حکومت مربوط است ، حق الزام و امر و نهی داشته باشد.
اما اصول موضوعه ای که در ایت بحث باید مورد توجه قرار دارد عبارتند از:
1- اصل وجود حکومت امری است روشن و همان امری است که بعد اجتماعی بودن انسان ( مدنی بالطبع بودن) مرتبط می باشد.
2- تحقق حکومت معلول رفتار اجتماعی مردم است. یعنی حکومت حاصل یک تعامل دو طرفه میان حاکم و مردم است.اگر حاکم حق الزام دارد در صورتی حکومت تشکیل می شود که مردم از الزام و امر و نهی حاکم تبعیت کنند. یعنی حق الزام ملازم با تکلیف مردم است.
ادامه مباحث در جلسه بعد بیان خواهد شد...
