اعضای سومین دورهایت الله حاج شیخ مصطفی نورانی در سال 1305 هـ.ش برابر با 1344 هـ .ق در بیت علم و فضیلت در یکی از روستاهای اردبیل،(تقی دیزج که قبل ازتقسیمات کشوری ازتوابع مشکین شهربودوصادره علامه نیزبه نام مشگین شهر قیدشده) دیده به جهان گشود. پدرش، میرزا شکرالله نورانی، عالمی بزرگ و فاضلی وارسته بود. مصطفی در دوران کودکی، پدر خویش را از دست داد و وظیفه تربیت و تعلیم او بر دوش برادر دانشمندش، میرزا عیسی نورانی افتاد. او تحصیلات خویش را با فراگیری قرآن آغاز کرد و اندکی از دروس مقدماتی (صرف و نحو) را نزد پدر بزرگوارش فرا گرفت. وی پس از درگذشت پدر، با کمک برادر خویش به ادامه تحصیل در علوم حوزوی همت گماشت. پس از مدتی به اردبیل رفت و تحصیلات خود را در محضر علمای آن دیار پی گرفت. تحصیل او در اردبیل با هجوم گسترده اندیشه‌های کمونیستی هم‌زمان بود. با این حال، وی دروس خویش را با اراده وصف‌ناپذیری خواند. وی افزون بر تحصیل، به تدریس دروس سپری شده پرداخت. آیت‌الله نورانی برای فراگیری سطوح عالی حوزه، در سال 1327 هـ.ش به قم هجرت کرد و از محضر آیات عظام: سید صدرالدین صدر، سید محمدتقی خوانساری، سید محمد حجت، سید حسین بروجردی و امام خمینی بهره برد.حضور وی در قم و شرکت در دروس بزرگان حوزه سبب شد به نگارش دروس گوناگون حوزوی روی آورد که در این راه، دشواری بسیاری را متحمل گشت. این فقیه سترگ در سال 1333 هـ.ش برای تکمیل دروس حوزوی راهی نجف اشرف گردید و از خرمن دانش آیات عظام: سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، سید محمد شاهرودی، سید عبدالهادی شیرازی و میرزای اصطهباناتی خوشه چید و در سال 1345 هـ .ش به قم بازگشت و افزون بر بهر‌ه‌گیری از محضر آیات عظام قم، به تدریس، پژوهش و نگارش پرداخت و بعد از تاسیس موسسه مکتب اهل بیت مشول تالیف کتب شدند. علامه نورانی درهمه زمینه های علمی من جمله ریاضی، فیزیک، نجوم، فلسفه، منطق، رجال، درایه، هندسه، علم انساب، منابع دریایی، علم قرابادین دائره المعارف بزرگ طب اسلامی، فقه اسلامی، روانشناسی، جامعه شناسی، زیست، شیمی، تاریخ و ... کتاب نوشتند و در همه آنها به درجه استادی نائل امدند و به 5 زبان دنیا نیز مسلط بودند که به زبان انگلیسی نیز شعر سروده بودند.
علامه نورانی مناظرات علمی با اهل تسنن و سایر مذاهب نیزداشته اند و نکته قابل توجه از حیث علمی ایشان مسلط بودن به تمام علوم رایج میباشد که حتی همانند علمای سلف درباره علم اخترشناسی نیز کتاب نوشته و نظر داده اند و جالب اینجاست درعلم طب نیز به سرامد رسیده بودند که نظریات ایشان درطب اسلامی و حمایت از ان شاهد برمدعای ماست که کتاب دائره المعارف بزرگ طب اسلامی ایشان که مطالب بکر موجود در آن حاکی از قدرت علمی معظم له درطب سنتی اسلامی و مدرن را میرساند دیدگاه ما را ثابت میکند. از این کتاب دردانشگاه ها و مراکز علمی اروپا و امریکا بعنوان منابع استفاده نموده اند. این کتاب نشان میدهد که در دوران معاصر از میان سایر بزرگان، شخصی در حد ایشان در این علم به تبحر دست نیافته است بطوری که مرحوم حضرت ایت الله العظمی علامه مرعشی نجفی با اشک شوق از علامه نورانی تقدیر میکنند و اظهار مینمایند کاری که ما قصدان را داشتیم شما انرا به اتمام رسانید.
نکته ای که قابل توجه اهل علم است الهی و ماورایی بودن مطالب طبی هست که بواسطه شخصی به نام حکیم اسفندیاری که از جانب حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به نزد ایشان آمده بودند به ایشان ارائه شده است و در کتاب به رشته تحریر درآمده. مرحوم علامه نورانی اظهار میکردند آن شخص دوسال در محضرشان میمانَد و مطالب طبی را به ارمغان میگذارد. امیداست اهل علم پیشرو اهداف مرحوم علامه نورانی باشند و سرانجام آن علامه مجاهد درسال 1382 به دیار باقی شتافتند و در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شدندن. روحش شاد و یادش گرامی.
