اعضای تدوین قانون اساسیاعضای متوفیاعضای اولین دورهاعضای دومین دورهاعضای سومین دورهاعضای چهارمین دورهآیتالله سیدحسن طاهری خرم‌آبادی در روز اول خردادماه 1317 هجری شمسی در خرم‌آباد به دنیا آمد. پدرش مرحوم حاج سیدحیدر طاهری خرم‌آبادی از شاگردان برجسته مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی و از دوستان نزدیک حضرت امام(ره) و آیت‌الله گلپایگانی(ره) بود که پس از سالها تحصیل و بهره بردن از محضر عالمان بزرگ حوزه علمیه اصفهان، مشهد و قم با درخواست مردم شریف خرم آباد به زادگاه خود بازگشت و تا آخر عمر به رتق و فتق امور مردم همت گماشت. از ویژگی های بارز مرحوم حاج سیدحیدر، برخورداری از محبوبیت فراوان بین مردم و علمای شهر، حلم و بردباری و عدم علاقه به زخارف دنیا و مادیات بود. آیة‌الله سید حسن طاهری خرم آبادی که شیفتگی زائدالوصفی به پدر داشت، در سن 9 سالگی مجبور به بر دوش کشیدن داغ هجرت پدر شد و این یتیمی زودهنگام در پرورش و استواری آینده او تأثیر بسزایی داشت. وی از خاطرات شیرین همراهی با پدر، خاطره سفر به عتبات عالیات را ذکر می‌کند که در آن، ضمن باریابی به حرم ملکوتی ائمة هدی، به محضر علمای بزرگ آن دیار نیز شرفیاب شدند. مادر او نیز که زنی پاکدامن و از طائفه اشعریون قم بود، در حدود سال 1360 شمسی دار فانی را وداع گفت.
دوران تحصیل
آیت‌الله طاهری خرم آبادی تحصیلات خود را در یکی از دبستانهای خرم آباد آغاز کرد. وی اصرار داشت که با لباس روحانیت به مدرسه برود؛ اما بسیاری از معلمان شدیداً با این مسأله مخالف بودند که پشتیبانی های مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سید احمد طاهری ـ عموی ایشان ـ آنها را وادار به سکوت می‌کرد. وی در همان دوره دبستان، با دیگر شاگردان مدرسه به مناظره درباره مسائلی چون علم و ثروت می‌پرداخت و گاهی که نماز جماعت برپا می‌شد، امامت آن را به عهده می‌گرفت. با پایان یافتن دوره ابتدایی، به مدرسه علمیه کمالیه رفت و طی دو سال جامع المقدمات و سیوطی را فرا گرفت. سپس به همراه مادر خود، به قم عزیمت کرد تا تحصیلات حوزوی خود را در آن دیار عالم پرور ادامه دهد. در نخستین روز سکونت در قم، به حرم مطهر حضرت معصومه(س) آمد و در کنار صحن بزرگ، مشغول وضو گرفتن شد که ناگاه چهره‌ای ملکوتی، او را به خود جلب نمود که در حال بازگشت از حرم بود. بی اختیار از یکی از طلاب پرسید: این آقا کیست؟ و او پاسخ داد: حاج آقا روح الله خمینی! بدین ترتیب از همان آغاز ورود به قم، شیفته امام(ره) شد و بعدها به سبب رفاقت نزدیک امام(ره) با پدرش، مورد تفقد و عنایت ویژه ایشان قرار گرفت. در همان سال اول ورود به قم، مغنی، حاشیه ملاعبدالله و مقداری از سیوطی که باقی مانده بود را فرا گرفت. در سال بعد معالم الاصول و شرح شمسیه و در دو سال بعد از آن، لمعه، قوانین و مطول را آموخت و در سال پنجم رسائل و مکاسب شیخ انصاری را آغاز کرد. ظرف سه سال آن کتابها را به همراه جلد اول کفایه به پایان برد و جلد دوم کفایه را همزمان با رفتن به درس خارج امام(ره) شروع نمود. مقداری از درس خارج قضاء را در محضر آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) فرا گرفت که به دلیل فوت ایشان، از ادامه آن باز ماند. همزمان در درس بیع امام شرکت می‌جست و پس از تبعید امام نیز به درس مرحوم آیت‌الله داماد و آیت‌الله حاج آقا مرتضی حائری یزدی رفت.
استادان و دوستان
آیت‌الله طاهری خرم آبادی در دوره تحصیل خود از محضر استادان و عالمان برجسته‌ای کسب فیض نمود که حوزه‌های علمیه خاطره مبارزات و مجاهدتهای آنان را هرگز از خاطر نمی برد. وی با ورود به قم، حاشیه ملاعبدالله را نزد آقای هاشمی رفسنجانی فرا گرفت. برای تحصیل معالم الاصول و مطول به نزد آقای شب زنده‌دار رفت و لمعه را نزد مرحوم حاج آقا حسین جزایری از فضلای خرم‌آباد و آقایان باقری کنی و ستوده خواند و رسائل شیخ انصاری را نزد آقایان مکارم شیرازی، شب‌زنده‌دار، مشکینی و سبحانی فرا گرفت و برای آموختن مکاسب محرمه با آقای حاج سیدعلی محقق داماد به مباحثه پرداخت. کتاب بیع را نیز نزد آیت‌الله خزعلی فرا گرفت. کفایة‌الاصول را در محضر مرحوم شیخ عبدالجواد اصفهانی (جبل عاملی) و مرحوم سلطانی (طباطبایی) آموخت. برای تحصیل درس خارج، به درس مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی و مرحوم امام خمینی رفت.ایشان درباره ویژگی علمی امام(ره) می‌گوید: «درس ایشان، شاگردپرور بود و فکر را به کار می‌انداخت. تنها نقل عبارت دیگران نبود.درس ایشان تفاوت زیادی داشت با کل درسهایی که ما تا آن موقع در حوزه دیده بودیم. الان هم معتقدم که نوشته‌های فقهی و اصولی ایشان قابل طرح و استفاده و درخور دقت است. البته نمی‌خواهم بگویم که نظری فوق نظرات ایشان نیست. شاگردان ایشان همان موقع به نظرات ایشان اشکال می‌گرفتند و خود ایشان هم مشوّق بودند؛ اما نظرات ایشان در همه ابعاد به قدری عمیق و دقیق است که همیشه قابل طرح و بحث خواهد بود. از نظر علمی می‌توان گفت که حضرت امام در ابعاد مختلف فقهی، اصولی، فلسفی و عرفانی در عصر خویش فقیه و اندیشمندی استثنایی بود. حضرت امام از یک نبوغ و استعداد بالایی برخوردار بود.بدون هیچ گونه مبالغه‌ای می‌توانم بگویم بعد از معصومین»علیهم السلام» حضرت امام یک انسان استثنایی بودند».
آیة‌الله طاهری خرم آبادی، پس از تبعید امام، در درس آقایان گلپایگانی، شیخ مرتضی حائری و محقق داماد شرکت نمود و از محضر مرحوم حاج آقا حسن فرید اراکی بهره‌های فراوان برد. در بخش فلسفه نیز، ایشان منظومه ملاهادی سبزواری را نزد مرحوم آیت‌الله حاج آقا مصطفی خمینی و آیت‌الله امینی آموخت. اشارات و الهیات شفا را نزد آیت‌الله جوادی آملی و مقداری از اسفار را نزد مرحوم علامه طباطبایی فرا گرفت. بخشی از اسفار را نیز در محضر آیت‌الله شهید مطهری خواند. ایشان در دوره سطح با آقایان سیداحمد مرعشی، سیدعلی محقق و عمید زنجانی به مباحثه می‌پرداخته است و از هم مباحثه‌ای های دوره تحصیل درس خارج، از آقایان مؤمن، حسینی کاشانی، ربانی املشی و حاج حسن تهرانی نام می‌برد.
فعالیت های علمی و فرهنگی
آیت‌الله طاهری خرم آبادی، در سالهای متمادی حضور در حوزه علمیه قم، خدمات علمی و فرهنگی شایانی را به این حوزه سترگ تقدیم داشته است. در بخش تدریس، ایشان بسیاری از کتب دوره سطح را به طلاب جوان حوزه درس داده است و فضلای بسیاری را به جامعه علمی و فقهی کشور ارزانی داشته است. در کنار تدریس، از سالهای پیش از انقلاب در نشریات گوناگونی، مقاله‌های جامع علمی و سیاسی خود را به چاپ رسانده است که برخی از آنها به صورت کتاب منتشر شده است. برخی از کتابهایی که ایشان به رشته تحریر درآورده، بدین شرح است:
- ۱. رسالة فی صله الرحم و قطعیتها؛
- ۲.
- ۳.
- ۴.
- ۵.
- ۶.
- ۷.
برخی از کتب ایشان در دست چاپ است که از آنها می‌توان به کتابی در ردّ شبهات وهابیة و کتابهایی چون منابع مالی اسلام در حکومت اسلامی و کتاب الخمس و ذبایح اهل کتاب و کتاب ولایة الفقیة اشاره کرد.
فعالیتهای سیاسی
زندگی عالمان مجاهد در عصر ما، همواره با مبارزه با رژیم منحوط پهلوی همراه بوده است. آیت‌الله طاهری خرم آبادی نیز، چون دیگر عالمان عصر خویش و مانند پیر و مراد و مقتدای خویش، حضرت امام خمینی(ره) حکومت ننگین پهلوی و سکوت در مقابل ستم های آن را برنمی‌تابید و روز و شب را به مبارزه با آن می‌گذراند. سخنرانی ها، نامه‌ها و اعلامیه‌ها، به زندان رفتن ها و شکنجه شدنهای وی نقش مهمی را در پیشبرد انقلاب و پیروزی آن ایفاء می‌کرد که ذکر نمونه‌ها و شرح آن، در این مختصر نمی‌گنجد. در سال 1341، شاه و عوامل آن، لوایح ششگانه‌ای را با ظاهر اصلاحات و ایجاد رفاه برای مردم تدوین کردند و می‌خواستند آن را به رفراندوم بگذارند. امام(ره) که به خوبی از حیله‌ها و عوام فریبی‌های شاه اطلاع داشت، مخالفت خود را با لوایح اعلام نمود و به آیت‌الله طاهری خرم آبادی نیز دستور داد که به خرم آباد برود و مسائل مطرح شده را با علما و مردم آن دیار در میان بگذارد. تلاش آیت‌الله طاهری خرم آبادی در آن روزگار برای رساندن پیام امام(ره) و گرد هم آوردن علمای خرم آباد و تصمیم‌گیری برای مسائل پیش آمده، نقطه عطفی در مبارزات ایشان می‌باشد. همچنین ایشان پس از مدتی به قم رفت و گزارش مذاکرات علما و جریانهای پیش آمده در شهر را به اطلاع امام(ره) رساند. وی در اوایل سال 1342 به منظور تبلیغ و در آستانه ماه محرم، تصمیم به عزیمت به کاشان گرفت و آن را با امام(ره) در میان گذاشت. امام(ره) موافقت فرمودند و پیامهایی برای علمای کاشان با موضوعیت جریانهای پیش آمده و ضرورت مبارزه با رژیم شاه دادند. وی ضمن رساندن این، سخنرانی های مهم و افشاگرانه‌ای را در ایام ماه محرم انجام داد که شور عجیبی در مردم کاشان ایجاد کرد و ساواک و عوامل رژیم پهلوی را هراسان ساخت. همچنین سخنرانی وی پس از حادثه پانزدهم خرداد در حرم مطهر حضرت معصومه(س) در حمایت از امام(ره) و محکوم کردن جنایات رژیم، در کارنامه مبارزاتی او می‌درخشد. در طول سالهای مبارزه، آیت‌الله طاهری خرم آبادی، بارها و بارها مورد تعقیب ساواک قرار گرفت و چندین بار تبعید یا زندانی شد. اما بینش صحیح وی از انقلاب و همچنین اطاعت محض از امام(ره) و علاقة وافر به ایشان، تبعید و زندان و... را بر ایشان هموار می‌ساخت. ایشان هدف امام خمینی(ره) از نهضت را این گونه بیان می‌کند: «از پای درآوردن حکومت سلطنتی در حد ساقط کردن آن و یا ضعیف کردن آن، به عنوان هدف میان مدت برای همه روشن بود. اما هدف نهایی نمی‌خواهم بگویم برای همه، ولی برای بسیاری از مبارزان نیز مجهول بود. به هر حال تا قبل از مطرح شدن مباحث ولایت فقیه حضرت امام، بحثی در مورد نظام جایگزین رژیم شاهنشاهی نشده بود. مباحث امام افق مبارزه را وسیع‌تر کرد و یک هدف مشخص و روشن را برای نهضت ترسیم کرد و آن، حکومت اسلامی و مسأله ولایت فقیه بود».
آیت‌الله طاهری خرم آبادی، در حدود سال 56 به عضویت رسمی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درآمد؛ هر چند پیش از آن نیز در فعالیت های مبارزاتی با اعضای این مرکز همکاری داشت. فعالیتهای سیاسی آیت‌الله طاهری خرم آبادی به پیش از انقلاب محدود نیست.ایشان پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی نیز در مسئولیت های گوناگون به ایفای نقش پرداخت و خدمات ارزشمندی را در عرصه‌های گوناگون به انجام رساند. برخی از فعالیت های ایشان پس از پیروزی انقلاب بدین شرح است:
- ۱. عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی به نمایندگی از مردم لرستان؛
- ۲. عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم؛
- ۳. نمایندگی حضرت امام در امور حج و زائران بیت‌الله الحرام؛
- ۴. نمایندگی حضرت امام در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال 1360؛
- ۵. نمایندگی حضرت امام در پاکستان؛
- ۶. عضویت در مجلس خبرگان رهبری و عضویت در هیأت رئیسه آن؛
- ۷. امامت جمعه موقت تهران با حکم مقام معظم رهبری.
آیت‌الله طاهری خرم آبادی در تاریخ 16 شهریور 1392 دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت.
